 |
| Παρεκκλήσιο. 'Εσωτερική άποψη από ανατολίκα |
 |
| Ό Παντοκράτωρ του τρούλλου |
 |
| Ναός. 'Απόστολος Παϋλος |
 |
| Παρεκκλήσιο. Θεοτόκος ή Πανυπέραγνος |
 |
| Παρεκκλήσιο. Ανατολικό σταυροθόλιο |
 |
| Παρεκκλήσιο, νότιο μισό της καμάρας του Ιερού Βήματος: Ο Αναπεσών |
 |
| Ναός. Στρατιωτικός "Αγιος, λεπτομέρεια |
 |
| Η Αγία Γλυκερία, λεπτομέρεια |
 |
| Ναός. Ή Κοινωνία των 'Αποστόλων. Πίετε έξ αύτοϋ πάντες |
 |
| Ναός. Στρατιωτικός "Αγιος, λεπτομέρεια |
|
 |
| Ναός. Ή Βαϊοφόρος. Λεπτομέρεια |
 |
| Ναός. Ή Βαϊοφόρος. Λεπτομέρεια |
 |
| Ναός. Ή είς "Αδου Κάθοδος |
 |
| Νάρθηκας. Tò μαρτύριο τοϋ 'Αγίου Γεωργίου
ό "Αγιος στον τροχό |
 |
| Παρεκκλήσιο. Ό Μυστικός Δείπνος |
Ο ναός βρίσκεται στο Γαλάτσι, στη λεωφόρο Βεΐκου. Είναι γνωστός με την ονομασία Ομορφοκκλησιά λόγω της χάρης και της κομψότητάς του.
Πρόκειται για έναν δίστυλο σταυροειδή εγγεγραμμένο ναό, με παρεκκλήσιο στη νότια πλευρά. Έτσι, στην ανατολική της όψη προβάλλουν δύο αψίδες, των Ιερών του κυρίως ναού και του παρεκκλησίου. Ο τρούλος του ναού είναι αθηναϊκός και το σύστημα τοιχοδομίας πλινθοπερίκλειστο.
Ο Ορλάνδος χρονολόγησε το μνημείο στο τρίτο τέταρτο του 12ου αι., ακριβώς όπως και ο Megaw το 1931. Ο καθηγητής Μπούρας το τοποθετεί στον ίδιο αιώνα, με μια οψιμότερη απόκλιση, που, ίσως δικαιολογεί τα νεοφανή δυτικά στοιχεία επίδρασης που εμφανίζονται τόσο στο παρεκκλήσιο όσο και στον κυρίως ναό. Θεωρεί δε ότι ο κυρίως ναός είναι σύγχρονος με το παρεκκλήσιο.
Ο ναός κοσμείται με τοιχογραφίες, εξαιρετικό δείγμα τέχνης του τελευταίου τετάρτου του 13ου αι. Οι τοιχογραφίες καλύπτουν με αρμονική πολυχρωμία όλες τις εσωτερικές επιφάνειες. Βέβαια, ο χρόνος, ο φανατισμός των αλλόδοξων αλλά και οι βαρβαρότητες των ανθρώπων έχουν καταστρέψει σημαντικό μέρος τους, ιδιαίτερα στα χαμηλά και ευκολότερα προσβάσιμα μέρη. Το ίδιο σημαντικό για τις τοιχογραφίες του είναι και το παρεκκλήσιο.
Μερικές από τις τοιχογραφίες είναι: στο νάρθηκα του ναού, όπου διακρίνονται σκηνές από το μαρτύριο του Αγίου Γεωργίου, στο όνομα του οποίου τιμάται η εκκλησία. Στον κυρίως ναό, άγιοι, ασκητές, οι κορυφαίοι των Αποστόλων Πέτρος και Παύλος, Ιεράρχες, η Παναγία με αρχαγγέλους, ο Παλαιός των Ημερών, ο Ματθαίος από τους ευαγγελιστές (ο μόνος που διατηρείται άθικτος), Προφήτες, και βέβαια ο Παντοκράτωρ του τρούλου. Ο Παντοκράτωρ της Ομορφοκκλησιάς όμως δεν χαρακτηρίζεται από την κλασικότητα εκείνου στο Δαφνί, αλλά από μια δύναμη που πηγάζει από τα χαρακτηριστικά του προσώπου του.
Ακόμα, στον κυρίως ναό αναπτύσσονται συνθέσεις όπως η Μεταμόρφωση, η Έγερση του Λαζάρου, η Βαϊοφόρος κ.ά.
Συνθέσεις ωστόσο υπάρχουν και στο παρεκκλήσιο, όπως ο Μυστικός Δείπνος, η Φιλοξενία του Αβραάμ ή ο Αναπεσών (φωτό), κ.ά.
Και τα τρία μέρη της Ομορφοκκλησιάς (νάρθηκας, ναός και παρεκκλήσιο) έχουν ζωγραφιστεί από ομάδες ζωγράφων που η καθεμιά ερμηνεύει στα μέτρα της ρεύματα της μεγάλης σύγχρονης τέχνης. Επειδή δεν είναι δυνατό στο κείμενο αυτό να αναλυθούν περαιτέρω οι τοιχογραφίες, παρατίθεται η επισήμανση της Αγάπης Βασιλάκη-Καρακατσάνη στο τέλος του βιβλίου της σχετικά με την Όμορφη Εκκλησιά και την ανάλυση των τοιχογραφιών της (βλ. βιβλιογραφία):
"Αλλά το σημαντικότερο στοιχείο που φέρνει η Όμορφη Εκκλησιά είναι η απόδειξη, ότι στο δεύτερο μισό του 13ου αιώνα, η μεγάλη τέχνη έβρισκε δρόμους να φθάσει και σε ταπενές επαρχίες, όπου υπήρχαν άνθρωποι ικανοί και πρόθυμοι να την υιοθετήσουν...είναι σημάδια κάποιας πνευματικής και καλλιτεχνικής ευρωστίας και αναγεννήσεως που εκαλλιεργείτο - αυτό είναι το σημαντικότερο - όχι από τους μεγάλους άρχοντες, εκκλησιαστικούς ή πολιτικούς, αλλά από τον απλό λαό..."
Καρακατσάνη-Βασιλάκη Α., Οι τοιχογραφίες της Όμορφης Εκκλησιάς στην Αθήνα, Αθήνα 1971, Μπούρας Χ., Η ελλαδική ναοδομία κατά τον 12ο αιώνα, Αθήνα 2002, σ. 99-102, Χατζηδάκης Μ., Βυζαντινά Μνημεία της Αττικής και της Βοιωτίας, Αθήναι 1956, σ. 24 κ.ε., Megaw A.H.S., The Chronology of some Middle-Byzantine Churches, The Annual of the British School at Athens 32 (1931-32), p. 90-130, pl. 27-31, Vasilaki-Karakatsani A., The Wall Paintings of the Omorphi Ecclissia at Athens, Athens 1971.
